Temat wędzidła języka wśród rodziców i terapeutów jest dość kontrowersyjny. Podcinać czy nie podcinać, oto jest pytanie? Na początku przedstawię Wam troszkę teorii.
Wędzidełko języka (frenulum) to fałd błony śluzowej łączący dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej. U niemowląt jest ono skąpo ukrwione i unerwione.
Lekarze, położne, CDL, logopedzi czy neurologopedzi przeszkoleni w stawianiu diagnozy FUNCKJI języka oraz wyglądzie wędzidła, kierują na zabieg frenulotomii (podcięcie wędzidła).
Co z tą FUNKCJĄ?
W rozpoznaniu ankyloglossii (skróconym wędzidle języka) najważniejsza jest funkcja języka. Funkcję języka u noworodków i niemowląt sprawdzamy np. Skalą A. Hazelbaker / L. Amir lub Protokołem oceny wędzidła języka u noworodków i niemowląt dr Marzeny Machoś.
Oceniana jest:
LATERALIZACJA – ruch boczny języka. Gładzimy palcem dolne dziąsła a język powinien iść za ruchem palca. U starszych niemowląt obserwujemy ruchy boczne języka w trakcie autostymulacji oralnej (np. gryzienie gryzaków na zębach trzonowych) lub w trakcie posiłku (w gabinecie lub obserwacja wcześniej nagranego filmu przez rodziców).
UNOSZENIE JĘZYKA – sprawdzamy go np. w trakcie płaczu dziecka (prosimy o zdjęcia lub filmik przed wizytą). Masa języka powinna unosić się przynajmniej do połowy wysokości otwartych ust,
WYSUWANIE JĘZYKA – sprawdzenie kształtu i możliwości wysunięcia języka na brodę,
ROZCIĄGANIE SIĘ PRZEDNIEJ CZĘŚCI JĘZYKA – ułożenie języka w kształt tak zwanej „miseczki” np. przy ruchu ssącym
UNOSZENIE JĘZYKA DO PODNIEBIENIA TWARDEGO Z POMOCĄ SZPATUŁKI LUB PALCA – kładziemy pod język palec wskazujący lub szpatułkę. Sprawdzamy czy język bez oporu jest w stanie unieść się do podniebienia twardego.
OCENA MOŻLIWOŚCI UZYSKANIA POZYCJI WERTYKALNO-HORYZONTALNEJ WG PROF. D. PLUTY-WOJCIECHOWSKIEJ – unoszenie szerokiego języka do podniebienia twardego,
OBSERWACJA WARG W CZASIE SNU I CZUWANIA – wargi powinny być domknięte,
OBSERWACJA POZYCJI SPOCZYNKOWEJ JĘZYKA – w trakcie snu/drzemki, kilkanaście razy przed wizytą u specjalisty, sprawdzamy czy język jest uniesiony do górnego wałka dziąsłowego. Terapeuta powinien przed wizytą poinstruować, jak wykonać dane próby pozycji spoczynkowej języka.
OCENA RYTMU SSANIA – na podstawie wyliczania ruchów ssących w trakcie karmienia przy użyciu stetoskopu
Jak widać ocena wędzidła języka nie opiera się tylko i wyłącznie na tym czy go widać czy nie widać. Sprawdzenie przez specjalisty funkcji języka jest najważniejsze w trakcie diagnozy.
W drugiej kolejności sprawdzamy miejsce przyczepów wędzidła np. według Skali A. Hazelbaker/L.Amir czy E. Coryllos. W trakcie diagnozy terapeuta wybiera tę skalę, z którą „polubił się” w jej opisaniu. Różnią się kolejnością opisu typów.
W jednej i drugiej są cztery rodzaje miejsc przyczepów wędzidełka.
Według E. Coryllos to:
Typy:
1 – błona rozpoczyna się na czubku języka i kończy na dolnym wale dziąsłowym
2 – błona rozpoczyna się 2-3 milimetry od czubka języka i kończy kilka milimetrów niżej na dolnym wale dziąsłowym niż typ 1
3 – błona rozpoczyna się bliżej środka języka i kończy na dnie jamy ustnej ( czasem dolny przyczep w typie 3 może być bliżej dolnego wałka dziąsłowego)
4 – podśluzówkowy – często mało widoczny na pierwszy rzut oka
W typie 1 i 2 zazwyczaj kierujemy na zabieg podcięcia języka, gdyż anatomicznie język nie jest w stanie unieść się w całości do podniebienia twardego.
W typie 3 i 4 nie jest to już tak oczywiste. Specjalista sprawdza funkcję języka, wygląd i elastyczność wędzidła oraz ogólny stan noworodka czy niemowlęcia.
Ogólny stan
W holistycznym podejściu terapeuta patrzy na CAŁOŚĆ jaką jest dziecko. Sprawdza od stóp do głów czy dziecko np. ma problemy fizjoterapeutyczne (kręcz szyi, asymetrię w ciele, obniżone czy wzmożone napięcie mięśniowe, rozejście kresy białej. Tak naprawdę połykanie zaczyna się na poziomie mięśnia prostego brzucha), ma niezintegrowane odruchy ustno-twarzowe, ma wrodzoną wadę/chorobę genetyczną i wiele wiele innych często ujawniających się w trakcie szczegółowego wywiadu z mamą dziecka.
A więc podcinać czy nie podcinać?
Oceni to tylko specjalista zajmujący się tematyką wczesnej interwencji dziecka. Wam, jako troskliwym rodzicom życzę tylko i wyłącznie spokoju i zaufania do osób, u których diagnozujecie swoje pociechy.
Autor: Daria Klawitter neurologopeda
Źródło: 1. M. Rządzka, „Odruchy oralne u noworodków i niemowląt. Diagnoza i stymulacja., Wydawnictwo Impuls, Kraków 2019 2. M. Machoś, „Krótkie wędzidełko języka u noworodków i niemowląt. Diagnoza i terapia.”, Wydawinictwo GooGoo, Zabrze 2020