Karmienie piersią przynosi wiele korzyści zdrowotnych, zarówno mamie jak i dziecku, a skład mleka kobiecego zapewnia prawidłowy rozwój malucha pod względem umysłowym oraz fizycznym.

Mleko mamy przez pierwsze 6 miesięcy życia dostarcza wszystkie niezbędne składniki odżywcze (z wyjątkiem witaminy K w pierwszych miesiącach oraz witaminy D). Po 6 miesiącach nadal jest podstawą diety niemowlaka, jednak niezbędne jest wprowadzenie pokarmów uzupełniających, gdyż zwiększa się zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze.

Dlaczego mleko matki jest najlepsze?

Mleko mamy to niezwykły, unikatowy pokarm. Niektóre zawarte w nim substancje np. komórki odpornościowe i macierzyste są wytwarzane przez organizm matki w odpowiedzi na potrzeby dziecka. W sytuacji gdy dziecko jest chore, ciało mamy produkuje większą ilość komórek odpornościowych, które wraz z mlekiem trafiają do organizmu maleństwa, dzięki czemu szybciej wraca do zdrowia. Również, kiedy mama jest przeziębiona to wraz z mlekiem dostarczane są przeciwciała, które chronią dziecko przed chorobą. Skład mleka matki zmienia się w zależności od pory roku (latem zawiera więcej wody), pory dnia (w nocy zawiera więcej tłuszczu) oraz wieku i potrzeb dziecka.  Karmienie piersią jest dialogiem dwóch organizmów, dlatego nie da się go podrobić. Jest to idealny pokarm stworzony indywidualnie dla danego dziecka i żadne mleko modyfikowane nie jest w stanie mu dorównać.

Rodzaje mleka mamy

Ze względu na etapy laktacji mleko mamy możemy podzielić na:

  • siarę,
  • mleko przejściowe,
  • mleko dojrzałe.

Siara to pierwsze mleko produkowane zaraz po porodzie (pierwszy tydzień karmienia) zwane równie „mlekiem odpornościowym”. Charakteryzuje się gęstą konsystencją oraz żółtym kolorem. Jego ilość jest niewielka (ok. 100 ml/dobę), ale zaspokaja zapotrzebowanie żywieniowe noworodka. Siara zawiera mniej tłuszczu i laktozy w porównaniu z mlekiem dojrzałym, natomiast więcej białka, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, sodu, potasu, laktoferyny oraz immunoglobulin.

Mleko przejściowe produkowane jest między 2, a 3 tygodniem po porodzie. Ma lekko pomarańczowy kolor, a jego konsystencja jest mnie gęsta od siary. Charakteryzuje się większym stężeniem laktozy, tłuszczu i witamin rozpuszczalnych w wodzie.

Mleko dojrzałe natomiast jest bogate w składniki odżywcze i bardziej kaloryczne. Zawiera mniej białka, ale więcej tłuszczu w porównaniu do siary. Charakteryzuje się wodnistą konsystencją.

Skarby w mleku mamy

Głównym składnikiem mleka jest woda, która stanowi ok. 90%. Dziecko pijąc pokarm mamy gasi pragnienie, dlatego dopajanie nie jest zalecane. Na początku karmienia mleko zawiera więcej wody, aby malec w pierwszej kolejności mógł się napić, a następnie rośnie poziom tłuszczu, aby mógł się najeść. W mleku kobiecym obecne są również  białka, węglowodany tłuszcze, składniki mineralne, enzymy, witaminy, hormony, elementy krwi oraz żywe komórki.

Głównym przedstawicielem węglowodanów zawartych w pokarmie jest laktoza, która nadaje mleku słodki smak oraz ułatwia wchłanianie wapnia. Do węglowodanów zaliczamy również oligosacharydy, które posiadają działanie prebiotyczne, dzięki czemu stymulują wzrost prawidłowej mikroflory jelitowej, chroniąc tym samym przed kolonizacją chorobotwórczymi patogenami. Oligosacharydy zapobiegają występowaniu biegunek oraz zaparć, zmniejszają również ryzyko wystąpienia alergii.

Cukry te są kluczowym składnikiem do budowania odporności dziecka. Tłuszcze w mleku mamy pełnią funkcje energetyczne (zaspokajają ok. 50% dobowego zapotrzebowania energetycznego) i budulcowe dla mózgu, całego układu nerwowego oraz siatkówki oka.

W pokarmie znajduje się także wiele cennych substancji, np.:

  • Prokalcytonina – białko, które bierze udział w aktywacji układu odpornościowego noworodka.
  • Laktoferyna – białko, które wiąże żelazo, ułatwiając jego przyswajanie. Przyczynia się do ochrony niemowląt przed infekcjami bakteryjnymi.
  • Laktoalbumina α – białko, które odłącza jony wapnia w żołądku noworodka, dzięki czemu łączy się z kwasem oleinowym tworząc kompleks o nazwie HAMLET, który posiada właściwości niszczące komórki nowotworowe.
  • Kazeina-k – białko, które ma zdolność do hamowania przylegania bakterii do błony śluzowej żołądka, dzięki czemu chroni przed zakażeniem Helicobacter pylori.
  • Probiotyki – tak zwane „dobre bakterie”, które mogą sprzyjać rozwojowi układu odpornościowego dziecka.

Jakie czynniki wpływają na skład mleka?

Mleko mamy to pokarm, który zmienia się, tak aby idealnie dopasować się do potrzeb żywieniowych dziecka.
Czynniki, które wpływają na skład mleka kobiecego możemy podzielić na:

  • fizjologiczne (pora dnia lub nocy, długość trwania laktacji, faza pojedynczego karmienia),
  • związane z matką (wiek, pochodzenie, stan odżywienia, sposób żywienia),
  • związane z dzieckiem (masa urodzeniowa, płeć, stan odżywienia).

Dieta matki, a skład mleka

Dieta zdrowej, dobrze odżywionej mamy ma niewielki wpływ na skład mleka. Jeśli żywienie matki jest nieprawidłowe, w pierwszej kolejności ucierpi jej organizm, a dopiero później organizm dziecka. 

Wiele badań jednak wykazuje, że spożywanie przez matkę kwasów tłuszczowych EPA i DHA sprzyja zawartości tych składników w pokarmie. Składniki te są szczególnie istotne w budowaniu błon komórkowych mózgu oraz siatkówki oka. Także niektóre substancje smakowo-zapachowe przenikają do pokarmu np. z czosnku, wanilii, anyżu, cebuli, marchwi. Dzięki temu smak mleka jest zmienny, a dziecko doświadcza nowych wrażeń zmysłowych.
Również do mleka przenikają niepożądane substancje takie jak alkohol, kofeina czy leki.

Mleko mamy jest idealnym pokarmem. Dostarcza wszystko co maluszek potrzebuje, żeby zdrowo rosnąć i się rozwijać oraz kształtować naturalną odporność organizmu. Długie karmienie piersią przynosi wiele korzyści zdrowotnych. Badania pokazują, że dzieci, które były karmione piersią minimum przez 9 miesięcy rzadziej chorowały na infekcje ucha, gardła i zatok aż do 6. roku życia niż dzieci karmione do 6. miesiąca lub krócej. Obecnie WHO zaleca karmić piersią do 2. roku życia i dłużej. Przez cały okres laktacji pokarm jest tak samo wartościowy.

Autor: Mama Dietetyczka